O tym jak zmienił się polski oddział Yunex Traffic, w jakich projektach uczestniczą, czym jest kalkulator efektywności energetycznej i jak przebiegają prace nad totemami rowerowymi, opowiadają Dariusz Obcowski i Władysław Michałowicz z Zarządu Yunex Sp. z o.o.
Od ponad 2 lat działacie jako samodzielna firma w nowych strukturach. Co zmieniło się w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy?
Dariusz Obcowski (Prezes Zarządu) – Zacznijmy historycznie. 2021 rok to początki Yunexa i decyzja Siemens Mobility o wydzieleniu ze swoich struktur części zajmującej się inteligentnymi systemami sterowania ruchem (ITS). Tak powstaje firma Yunex Traffic, która w lipcu 2022 roku zostaje częścią włoskiej grupy Mundys, koncentrującej się na aktywach związanych z lotniskami, opłatami drogowymi, ruchem drogowym i technologią parkingową. Z początkiem września 2022 r. wydziela się także polski oddział Yunex Traffic, realizując te same cele i wcześniejsze projekty ITS na lokalnym rynku oraz zdobywając zupełnie nowe zlecenia.
Władysław Michałowicz (Członek Zarządu, Dyrektor Finansowy) – Zyskaliśmy samodzielność, elastyczność, zbudowaliśmy wszystkie niezbędne procesy, struktury, o około 10 % powiększyliśmy nasz lokalny zespół. Obecnie jako polski oddział Yunex Traffic jesteśmy w światowym TOP6, wspólnie z krajami o dużo większych rynkach z zakresu ITS jak USA, Wielka Brytania, Niemcy, Holandia, czy Szwajcaria. To duże wyróżnienie i ogromna odpowiedzialność całego zespołu.
Jak wygląda współpraca z nowym właścicielem Mundysem?
DO: Połącznie z Mundysem miało określony cel. Włoska firma ma ogromne doświadczenie w zakresie usług serwisowych (m.in. w obszarze autostrad, czy lotnisk). My z kolei mocno rozwijaliśmy produkty i technologie z zakresu ITS w miastach i poza nimi. Poprzez połączenie możemy korzystać z wiedzy i oferować swoje usługi szerszej oraz startować w większych zadaniach np. z zakresu dużych inwestycji tunelowych, jakie w najbliższych latach planowane są w Polsce.
WM: Jesteśmy w strukturze holdingowej, cele i strategie są uzgadniane z Mundysem, ale Yunex Traffic ma ogromną samodzielność. Przekłada się to bezpośrednio także na lokalne organizacje, takie jak nasze, które zdecydowanie łatwiej i szybciej adaptują się do potrzeb klientów z rynku ITS.
Yunex Traffic w Polsce znany jest przede wszystkim z inwestycji miejskich. Jakie zadania realizujecie obecnie w miastach?
DO: W tym momencie koncentrujemy się przede wszystkim na usługach serwisowych w miastach, gdzie funkcjonują już nasze systemy, a więc Warszawa, Kraków, Poznań, Rzeszów, Białystok oraz Tychy. Od sierpnia 2022 r. budujemy także nowy system ITS w Zielonej Górze.
WM: Jesteśmy również aktywni w dwóch kluczowych projektach tramwajowych w stolicy w zakresie budowy/przebudowy sygnalizacji świetlnych. Wspólnie z Budimexem uczestniczymy w pracach przy budowie trasy tramwajowej na Wilanów, z kolei z austriackim Strabagiem działamy na linii tramwajowej na Woli na ulicy Kasprzaka.
DO: Dodatkowo realizujemy się także produktowo oferując nasze rozwiązania w zakresie stacji pomiaru ruchu do różnych klientów „okołomiejskich” np. warszawskiego oddziału GDDKiA. Rozwijamy również nasz dział systemów telematycznych Aimsun, związany z makro i mikrosymulacjami – to bardzo pomocne narzędzie do analityki i budowania kierunków rozwoju miasta, którymi poza zarządcami dróg, zainteresowane są także jednostki badawcze oraz uczelnie.
A wychodząc dalej poza miasta, np. na drogi szybkiego ruchu?
WM: Trwa okres pomostowy. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad pracuje obecnie nad wprowadzeniem Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem Drogowym, składającego się systemu centralnego i czterech projektów regionalnych. Nie obejmuje to jednak całej sieci drogowej w Polsce – dla obszarów nieujętych zostały przygotowane wytyczne jak należy wprowadzać systemy sterowania ruchem. Polski oddział Yunex Traffic funkcjonuje obecnie w tym „nieujętym” obszarze – realizujemy sporo zadań z zakresu ITS m.in. na odcinkach na drogach S5, S6, S16, S61, czy S19.
DO: Sporą inwestycją w której uczestniczymy jest też budowa drogi S7, zarówno na odcinkach warszawskich jak i krakowskich. Szczególnie wymagające okazała się organizacja ruchu na moście na Wiśle na odcinku Czosnów-Modlin, co zbiegło się m.in. z wizytą prezydenta Bidena w lutym tego roku w naszym kraju. Technologie jakie tam zastosowaliśmy pozwalają na elastyczną, czasową organizację ruchu, poprzez zastosowanie znaków zmiennej treści, bez konieczności dodatkowych instalacji urządzeń.
Wracając do miast. Jak postępują prace nad najnowszym projektem Yunex Traffic – ITS Zielona Góra?
WM: Umowa została podpisana w sierpniu zeszłego roku. Instalujemy nowy system zarządzania ruchem oraz technologie nadawania priorytetów dla 90 autobusów komunikacji miejskiej na 17 skrzyżowaniach. Ponadto, 43 kamery CCTV zostaną dodane do systemu monitoringu miejskiego. Zainstalowanych zostanie 7 stałych stanowisk zarządzania ruchem oraz system wideo pomiaru ruchu na 5 rondach. W ramach nowego systemu ITS powstanie portal internetowy, który będzie dostarczał informacji na temat ruchu drogowego.
DO: Czas realizacji projektu został zaplanowany do listopada tego roku. Współpraca z miastem układa się modelowo. Co ważne – w ramach tego zadania bardzo silnie współpracujemy z lokalnymi podwykonawcami z regionu. Na dużą skalę wprowadzamy tam także technologię 1 Wat.
Na czym polega ta technologia?
WM: W dużym uproszczeniu – na zastosowaniu innego rodzaju źródła światła w sygnalizatorach, gwarantując taką samą jakość i moc oświetlenia. Technologia przynosi wymierne korzyści w postaci oszczędności – mniejsze zużycie energii, mniejsze zanieczyszczenie powietrza oraz oszczędność pieniędzy. W porównaniu do źródeł światła 230W LED pobór energii spada o 80 %.
DO: Technologia 1 Wat znalazła zastosowanie w kilku polskich miastach. Pierwszym z nich był Rzeszów, gdzie rozwiązanie obejmuje swoim zasięgiem blisko pół miasta. Na 886 sygnalizatorach na 27 skrzyżowaniach generuje rokrocznie oszczędność ok. 160 tys. złotych. Pojedyncze instalacje 1-watowe wprowadzono także w Warszawie oraz Krakowie, natomiast obecnie wdrażamy je podczas instalacji systemu ITS w Zielonej Górze.
WM: Zainteresowanie tą technologią jest spore, także w miastach, w których do tej pory nie działaliśmy, a chciałyby przy okazji modernizacji skrzyżowań wymienić także cały system oświetlenia na niskoemisyjny. Opracowaliśmy w związku z tym pierwszy w Polsce bezpłatny kalkulator dla włodarzy i zarządców infrastruktury, gdzie każdy może wejść i dowiedzieć się jak wymiana na 1 Wat wpłynie na oszczędności w jego mieście.
(link do kalkulatora: https://pl.yunextraffic.com/kalkulator/ )
Technologia 1 Wat to nie jedyna innowacja Yunex Traffic. W 2022 r. przy okazji finalizacji prac nad systemem ITS w Tychach sporo mówiło się także o autonomicznych pojazdach. Jak wyglądają prace nad rozwojem i gotowością systemu ITS do wsparcia autonomicznej jazdy w Tychach?
WM: Tychy to pierwsze w Polsce miasto, które posiada kluczowe rozwiązanie aby w przyszłości obsługiwać również pojazdy autonomiczne. Specjalne nadajniki na 44 skrzyżowaniach, jakie zainstalowaliśmy przy wdrażaniu systemu ITS w ubiegłych latach umożliwiają obsługę pojazdów autonomicznych. Obecnie rozwiązanie wykorzystywane jest w uzyskiwaniu priorytetu 170 pojazdów komunikacji miejskich oraz 15 wozów straży pożarnej.
DO: Nadajniki w technologii V2X przekazują w czasie rzeczywistym informacje o warunkach panujących na drogach bezpośrednio do pojazdów. Wdrażanie tych systemów, Yunex Traffic realizuje w kilkunastu lokalizacjach w USA, a także w Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii, czy Singapurze. Dzięki projektowi ITS Tychy rozwiązania są obecne również w Polsce.
WM: Celem takich projektów jest przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa – bez wątpienia komunikacja w czasie rzeczywistym pozwoli na wymianę informacji i przewidywanie toru ruchu pojazdów, co sprawi, że do niektórych wypadków nie dojdzie, a kierowcy oraz piesi będą na bieżąco powiadamiani o zagrożeniach.
Jak postępują prace nad jedną z najbardziej rozpoznawalnych technologii Yunex Traffic – totemami rowerowymi, które pojawiły się w kilku polskich miastach?
DO: Totem dla rowerzystów to pierwsza w Polsce i jedna w z pierwszych w Europie technologii poprawiających płynność i komfort jazdy rowerzystów poprzez specjalnie znaki o zalecanym stylu jazdy. Pierwszy totem pojawił się jeszcze w 2020 r. na skrzyżowaniu ulic Towarowa i Okopowa w Warszawie. Obecnie w stolicy zostało postawionych ponad 50 takich urządzeń na 6 głównych ciągach rowerowych. Oprócz tego pojedyncze instalacje mamy w Rzeszowie, Białymstoku oraz Poznaniu. Rozwiązanie zostało w całości zaprojektowane i wdrożone przez inżynierów polskiego oddziału Yunex Traffic.
WM: Idea się bardzo podoba. Miasta stawiają na ruch rowerowy i tym samym chcą poprawić bezpieczeństwo, komfort i płynność jazdy cyklistów. Rozwój totemów musi współgrać z rozwojem ścieżek rowerowych. Pracujemy nad dodatkowymi funkcjonalnościami w totemach – nie tylko modelowanie jazdy, ale np. licznik rowerzystów i inne aktualne informacje. Technologia wyszła także poza Polskę i pierwsze totemy „Made in Poland” pojawiły się także w np. w Hamburgu, co nas bardzo cieszy i pokazuje, że polscy inżynierowie tworzą rozwiązania, które z powodzeniem można zaadaptować na Zachodzie.
Jakie trendy w obszarze mobilności miejskiej dostrzega Yunex Traffic na najbliższe lata?
Dariusz Obcowski (Prezes Zarządu) – Jako Yunex Traffic widzimy przede wszystkim dwa główne. Pierwszy z nich to szeroko rozumiane „smart city” – integracja rozwiązań miejskich w jeden spójny system, obejmujący łączność, analizę danych, ścieżki rowerowe, wynajem rowerów, budowę buspasów – wszystko co przekłada się na ruch w mieście. Całość połączona z monitoringiem i analityką ruchu. Kluczem do wdrożenia idei smart city będzie budowa stref czystego powietrza/czystego transportu, wzorem tego jak funkcjonuje to w innych miastach zachodnich np. w Londynie. W tych strefach ograniczany będzie samochodowy transport indywidualny jeśli nie spełnia określonych norm, na rzecz promowania i wspierania transportu zrównoważonego – publicznego, pieszego i rowerowego.
Władysław Michałowicz (Członek Zarządu, Dyrektor Finansowy) – Prace nad powstaniem takich stref w naszym kraju już trwają. Liderem pod tym kątem jest Warszawa, która obecnie przeprowadza szerokie konsultacje m.in. z mieszkańcami, inwestorami, centrami logistycznymi, firmami kurierskimi, zaopatrzeniowymi, zarządcami ruchu w zakresie stołecznej Strefy Czystego Transportu (SCT). Będzie to wydzielony obszar, po którym mogą poruszać się wyłącznie pojazdy spełniające odpowiednie normy emisji spalin. SCT to stosowany w Europie od lat sposób na poprawę jakości powietrza w miastach oraz dbania o zdrowie mieszkańców. Celem jest wypracowanie wspólnego modelu rzeczywistego „czystego” transportu, bez zakłócenia normalnego funkcjonowania życia w mieście. Drugą miejscowością, która pracuje nad swoją strefą jest Kraków.
Jak zmieniło się postrzeganie ITS na przestrzeni ostatnich 20 lat?
WM: Zaczynaliśmy od podstaw – pierwszy etap obejmował wdrożenie elementów systemu sterowania ruchem w specyficznych warunkach lub na konkretnych odcinkach. Kolejnym etapem było stopniowe rozszerzanie funkcjonalności o dodatkowe elementy i obszary oraz działania edukacyjne z zakresu prezentowania korzyści dla miast i regionów z wdrożenia systemów ITS.
DO: Obecnie jako Polska możemy mówić o trzecim etapie rozwoju. Systemy sterowania ruchem stały się jednym z podstawowych narzędzi do zarządzania nie tylko ruchem, ale również zarządzania miastem, planowania kierunków rozwoju miasta. Tworzone scenariusze i symulacje pomagają w rozwoju zrównoważonego miasta dbającego o komfort mieszkańców w aspekcie mobilności i bezpieczeństwa przy jednoczesnym znacznej redukcji poziomu zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy.
Czy nowa perspektywa unijna zakłada także wspieranie projektów z zakresu ITS?
DO: Wiele zależy od finansowania z UE – projekty z zakresu smart city, czy wprowadzania stref czystego powietrza będą współfinansowane ze środków unijnych.
WM: Szybki wzrost liczby ludności obciąża systemy transportowe i sieci drogowe głównych miast na całym świecie. Rosnący poziom zatłoczenia, opóźnień i zanieczyszczenia powietrza prowadzi do spadku jakości życia. Dlatego wiele nowych projektów miejskich związanych z ITS będzie dotyczyć przede wszystkim rozwiązań poprawiających jakość środowiska. My już wdrażamy takie rozwiązania np. poprzez priorytet dla pojazdów uprzywilejowanych, oszczędne 1-watowe sygnalizatory w Rzeszowie czy Zielonej Górze, czy zarzadzanie ruchem poprzez dane zanieczyszczeniowe rozwijane w Tychach.
Jakie będą priorytety dla Yunex Traffic w najbliższych latach?
DO: Polski oddział Yunex Traffic jest postrzegany przede wszystkim jako spółka z ogromnym doświadczeniem miejskim – poza realizacją projektów w mieście nasi inżynierowie regularnie świadczą usługi na całym świecie przy projektach zagranicznych w Portugalii, Serbii, Kolumbii, czy Islandii – to jeden z obszarów na który mocno stawiamy. Drugi z nich to inwestycje pozamiejskie, w szczególności tunelowe, w których dzięki współpracy i doświadczeniu z Mundysem mamy szansę zaistnieć na większą skalę. Inwestycji tunelowych w Polsce jest obecnie bardzo dużo, a będzie jeszcze więcej. Mowa tutaj zarówno o budowie tuneli pod rzekami (np. Gdańsk, Świnoujście), przebijanie się przez góry (cały ciąg tunelów na Zakopiance, czy w rejonie Podkarpacia), czy też tuneli w miastach, w których przoduje Kraków.
WM: Pierwszy projekt ITS, który realizowaliśmy dotyczył właśnie tunelu Wisłostrady w 2003 r. W latach 2007-2008 rozpoczęliśmy prace nad wdrożeniem systemu zarządzania ruchem w jedynym w Polsce tunelu przeznaczonym wyłącznie na potrzeby ruchu tramwajowego o nazwie Krakowski Szybki Tramwaj (KST). Od 2010 r. Yunex Traffic zajmuje się także zarządzaniem ruchem w tunelu drogowym im. Św. Rafała Kalinowskiego pod krakowskim Dworcem Głównym. W latach 2016-2019 realizowaliśmy także działania w obszarze serwisu i utrzymania w liczącym blisko 1,5km tunelu drogowym pod „Martwą Wisłą” w Gdańsku. Od 2019 r. utrzymujemy system sterowania ruchem dodatkowych 4 tuneli (3 drogowych i jednego tramwajowego) w ramach Trasy Łagiewnickiej.
DO: By się rozwijać będziemy czerpać także na pewno z globalnego doświadczenia inżynierów Yunexa. Nasza firma działa w ponad 40 krajach na całym świecie, zatrudniając ponad 3300 pracowników. Jej inteligentne rozwiązania w zakresie mobilności są wykorzystywane m.in. w takich miastach jak Dubaj, Londyn, Berlin, Bogota i Miami. Firma jest jedynym dostawcą na świecie, który spełnia wszystkie główne regionalne standardy technologii ruchu drogowego w UE, Wielkiej Brytanii, Azji i obu Amerykach. Jest to zatem bardzo dobra baza, by najnowsze rozwiązania z zakresu ITS wprowadzać także na polskim rynku.
